Ahi Teşkilatı

Türk kültürünü anlamak açısından büyük bir öneme sahip olan Ahi Teşkilatı günümüz sosyal hizmet anlayış ve uygulamalarının izlerini taşımaktadır.
Temelde esnaf örgütü olan ahilik teşkilatı, 13. yüzyılda Ahi Evran tarafından kurulmuştur. Din ve ahlak kurallarını ilke edinen bu örgütlenmede doğru yoldan şaşmadan ticaret yapabilmek amaçlanmıştır. Bunun haricinde ahiliğin siyasi ve kültürel boyutları da bulunmaktadır.
Bu teşkilat yapısı bir taraftan esnaf ve sanatkarlar arasındaki iş birliğini artırırken bir yandan ya tüketicileri korumuş ve gözetmiştir. İyi huylu ve güzel ahlaklı olmak, sözünde vefalı olmak, hakka ve hukuka riayet etmek, dürüst olmak, gözü tok olmak, helal kazanç sahibi olmak gibi ilkeleri benimseyen ahi teşkilatı böylelikle yolsuzluk, rüşvet, mobbing gibi olası olumsuzlukları yok etmeyi amaçlar.
Anlaşılacağı üzere, bütünleştirici ve koruyucu yönüyle sosyal hayatın düzenlenmesindeki etkisi oldukça büyüktür. Yani Anadolu’nun İslamlaşmasında, kültürel değerlerin yerleşmesinde koordinasyon görevi gören bir sosyo-kültürel yapılanma vazifesini üstlenmiş bir kurum konumundadır. Sosyal işlevsel yönüyle eğitim, çalışma ilişkilerini düzenleme, sosyal güvenlik, sosyal hizmet, tüketiciyi koruma şeklinde ele almıştır. Eğitsel yönüyle bireylere mesleki ve ahlaki eğitim vererek çalışma hayatına destek olmuş ilişkileri düzenlemiştir.

Üretimde nicelikten ziyade kalite ve standarda önem veren Ahilik Teşkilatı, günümüzdeki ISO 9000gibi üretim ve kalite standardını belirleyen belgelerin alt yapısını oluşturmuştur. Ayrıca usta, kalfa ve çırak hiyerarşisinden oluşan çalışma düzeni ise “mentorluk” politikalarının en etkin hâlini sunmaktadır. Diğer taraftan benzer faaliyetleri gösteren esnafların aynı çarşılarda ve bedestenlerde yer alması ise günümüzdeki denetim ve otokontrol sistemlerine örnek teşkil ederken, aynı zamanda AVM’lerin eski formlarını oluşturmuştur (Durak ve Yücel, 2010, s. 164-166). Ahilik Teşkilatının günümüzdeki kurumsal karşılığı olarak ise “odalar ve borsalar birliği” gösterilmektedir. Nitekim, hem Ahilik Teşkilatının hem de söz konusu birliklerin temel amaç ve misyonları; üyelerini bir arada örgütleyerek yardımlaşma ve dayanışmayı en etkin biçimde sağlamaktır (Durak ve Yücel, 2010, s. 166). Bununla birlikte günümüzde faaliyet gösteren sivil toplum kuruluşları da rol ve işlevleri bakımından özellikle iş ahlakı alanında Ahilik Teşkilatına benzer özellikler taşımaktadır. 

KAYNAKÇA

Kayacan, E. (2018). Tarihsel Perspektiften Türkiye’de İş Ahlakı Uygulamaları. Temelleri ve Uygulamalarıyla İş Ahlakı. Ed. (Erdoğmuş N., Torlak, Ö. ve Bilgin Tiryaki, K.). İstanbul: İGİAD. 118-137

Özağaçkaya, M. (2017). Ahilik ve Sosyal Hizmet.:Yalova.