5 Kasım 1605

5 Kasım 1605 tarihinde Guy Fawkes ve Robert Catesby öncülüğündeki bir grup Katolik İngiliz,
Katolik karşıtı uygulamalardan ötürü mevcut Protestan aristokratlardan oluşan hükümete bir başkaldırı
mahiyetinde İngiltere’de bulunan ve parlemento binası olarak hizmet veren Westminister Sarayını
havaya uçurmaya kalkıştı. Fakat bu kalkışma amacına ulaşmadan önlenerek başarısızlığa uğratılmıştır.
Tarihte Barut Komplosu (Gunpowder Plot) olarak bilinen olayın temelinde protestan-katolik çatışması
yatar. İlk ayrılık 1533-1540 yılları arasında Kral VIII. Henry’nin İngiliz Kilisesi’nin kontrolünü
Roma’dan alması ile başlar. Bu dönemde toplumda büyüyerek genişleyen protestan cemaatinin içinde
Katolik İngilizler zorluk çekmeye başlamıştır. Daha sonra tahta I.Elizabeth’in geçişi ile toplumda
büyüyen bu ayrılığın giderilmesi amacı ile dini alanda reforma gidilmiş ve hükümdar hem devletin hem
de kilisenin başı olarak tayin edilmiştir. Reforma karşı gelenler idama kadar varan cezalar ile
cezalandırılmışlardır.
Katolik İngilizler Elizabeth’in evlenmemiş ve çocuksuz olmasını bahane ederek tahta uygun
olmadığını söyleyerek Elizabeth’in Katolik kuzeni olan Mary’nin uygun olacağına inandılar. Fakat
1587’de Mary’nin vatana ihanetten idam edilmesi ile Elizabeth’in yerine devlet bakanı Robert Cecil’in
desteği ve ortam hazırlaması ile Mary’nin oğlu İskoçya Kralı VI. James tahta oturmuştur.

Saltanatı’nın ilk yıllarında Katolik cemaatine karşı ılımlı bir yönetim göstermiştir. Ve hatta dinsel
ayrılıklardan ötürü kimsenin cezalandırılmayacağını da bildirmiştir. Fakat James’in Katolik cemaatinin
cezalandırılmasını durdurmasına dair bir işaret olmayınca birtakım komplolar tertip edilerek Kral’ın ve
ailesinin tahttan uzaklaştırılması hedeflenmiştir. Bu komploların üstüne James casuslar aracılığı ile
karısına papa tarafından bir tespih gönderildiğini öğrendikten sonra 19 Şubat 1604 tarihinde Katolik
Kilisesi’ni kınadığını bildiren bir deklarasyon yayınlamış ve 3 gün sonra Katolik rahiplerin ülkeden
ayrılmasını emreden bir bildiri daha yayınlamıştır. Böylece Kral ülke içinde katolik cemaatinin sayısının
ve gücünün artmasının istenmediğini deklare etmiştir.
Bu olaylarla birlikte bir grup aşırı Katolik İngiliz bir araya gelerek bu duruma karşı daha sert bir
eylemde bulunma kararı alarak barut komplosu olarak bilinen komployu tertiplemişlerdir. 1.5 tona
tekabül eden 36 varil barut Westminister Sarayı’nın altına yerleştirilmiş ve parlementonun açılış günü
olan 5 Kasım tarihinde patlatılmak üzere hazırlık yapılmıştır. Fakat Lord Monteagle’a 26 Ekim tarihinde
gelen ve açılışa katılmamasını söyleyen anonim mektup herşeyi ortaya çıkarmıştır. Lord Monteagle ilk
olarak mektubu Robert Cecil ve diğer bakanlara göstermiştir. Açılış öncesi Lordlar Kamerası’nın altının
aranmasına karar verilmiştir. Daha sonra mektup 4 Kasım tarihinde Kral’a okunmuş ve bütün yapının
aranmasına karar verilmiştir. Binanın altındaki hücreler aranırken yüksek miktarda havai fişek
bulunmuş daha sonraki aramalarda 36 varil barut ele geçirilerek Guy Fawkes yakalanmış ve idam
edilmiştir. Komploya katılan Greenway ve Gerard hariç diğer kişiler kaçmaya çalışsalarda yakalanarak
idam edilmiştir. Greenway ve Gerard Avrupa’ya kaçmışlardır. Bu olayın üzerine anti-katolik yasalar
artmış ve uygulamalar yoğunlaşmıştır. Parlemento 1606 tarihinde 5 Kasım gününü ulusal şükran günü
(Public Thanksgiving Day) olarak ilan etmiştir. Bu tarihten beri her yıl 5 Kasım günü havai fişekler ve
çeşitli sembolik gösteriler ile kutlanmaktadır. Günümüzde bu şenlikler politik bir anlam taşımamaktadır,
sadece eğlence amaçlı düzenlenmektedir.